بیمارستان امام خمینی (ره) شهریار

 

 

 

بسْم الله الرّحْمن الرّحیم

 

 

تاریخچه عید قربان

 

عید قربان یا عید الأضحی روز دهم ذالحجه است که یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان می باشد. کلمه اضحی جمع ماده ضحی به معنی ارتفاع روز و امتداد نور آفتاب است، آن موقع از روز که خورشید طلوع می کند (قبل از ظهر)، ضحی نامیده می شود. به همین دلیل حجاج بیت الله الحرام با طلوع خورشید در این روز قربانی می کنند و آن را عیدالضحی می نامند.

 

 

طبق روایات اسلامی، در این روز خداوند برای آزمودن پیامبر خود حضرت ابراهیم (ع) فرمان داد تا فرزند خود حضرت اسماعیل را قربانی کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با «قوچی» نازل شد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد.

 

روز دهم ذالحجه و عید قربان که پس از وقوف در عرفات"مرحله شناخت"، مشعر "محل آگاهی و شعور" و منا "سرزمین آرزوها، رسیدن به عشق" فرا می رسد، روز رها شدن از تعلقات دنیوی و هر آنچه غیرخدایی است. در این بزرگ زائر خانه خدا، اسماعیل وجودش را، یعنی هر آنچه بدان دلبستگی دنیوی پیدا کرده، قربانی می کند تا سبک بال شود.

 

برای معنای قربان گفته شده است :

 

«والقربان ما یقصد به القرب من رحمه الله من اعمال البر»، یعنی:قربان هر کار نیکی است که انسان به وسیله آن بخواهد به رحمت خدا نزدیک گردد.

 

بر این اساس می توان گفت قربانی کردن رمز فداکاری، از خود گذشتگی و حد نهایی تسلیم شدن در برابر خداوند است یعنی همانطور که خون قربانی را در راه خداوند می ریزیم، برای دفاع از حریم دین و اجرای فرامین الهی حاضریم بدون فکر و تامل از جان خود نیز بگذریم.

 

 

عید قربان در دوران قبل از تاریخ بشریت وجود داشته است. انسانهای اولیه برای جلب رضایت خدایان خود، انسانهای دیگر و حیوانات را قربانی می کردند. در این بخش از نمناک به برخی از این موارد اشاره می کنیم:

 

1- نخستین قربانی در عالم بشریت، مربوط به قربانی فرزندان حضرت آدم (ع) است که در آیات 30- 27 سوره مائده بدان اشاره شده است:«اذ قربا قربانا فتقبل من احدهما و لم تقبل من الاخر» (مائده 27)؛ وقتی که (هابیل و قابیل، پسران آدم) قربانی تقدیم کردند از یکی (یعنی هابیل) پذیرفته شد و از دیگری (قابیل) پذیرفته نشد.

 

2- حضرت نوح (ع) پس از طوفان، با ترتیب دادن مذبحی، بسیاری از حیوانات را برای خداوند در آن مکان قربانی کرد.

 

3- قربانی شدن حضرت اسماعیل (ع) توسط حضرت ابراهیم خلیل الله (ع) در قرآن ذکر شده است. «فلما بلغ معه السعی الی و فدیناه بذبح عظیم» ( آیات 102 تا 107 سوره صافات)

 

4. در زمان حضرت موسی (ع) دو نوع قربانی وجود داشت:یکی قربانی دموی و دیگری قربانی غیر دموی.

 

قربانی دموی خود به چند دسته تقسیم می شود:1. قربانی که برای تندرستی انجام می دادند و در خوردن گوشت آن مختار بودند. 2. قربانی که آن را به آتش می سوزاندند و جز پوست آن چیزی باقی نمی گذاردند.3. قربانی که برای جبران گناه تقدیم می کردند و قسمتی از آن را می سوزاندند و قسمت دیگر را برای کاهنان باقی می گذاشتند.

 

چنانچه در بخش دین و مذهب نمناک اشاره کرده ایم قربانی غیردموی هم به معنای رها کردن حیوان در بیابان بود که اعراب به تقلید از بنی اسرائیل برای تقرب به بت های خود، حیوانات را در بیابان رها می کردند. اسلام با نهی کردن از این کار، این عادت ناپسند را تحریم کرده است. در آیه 103 سوره مائده در قرآن، این قربانی بحیره و سائبه نامیده شده است.

 

5- در دین مسیحیت به اعتقاد پیروان آن، قربانی فقط مخصوص حضرت عیسی (ع) بود و ایشان خون و گوشت خود را فدای مردم جهان ساخت. به همین دلیل یکی از اعمال دین نصاری، رفتن به نزد کشیش در ماه و یا حداقل یکبار در سال و پرداخت وجهی در حد تمکن است. همچنین اقرار به تمام گناهان برای بخشیده شدن در نزد کشیش است.

 

6- در اعراب زمان جاهلیت با ورود سران قبایل به مکه، سکنان این سرزمین با میزبانی از آنها اقدام به کشتن شتر، گاو و گوسفند برای بت های خود و اطعام آن برای فقرا و گوسفندان می کردند.

 

عید قربان روز ذبح نفس

 

عید قربان روز ذبح نفس با تیغ تقوا است. قربانی کردن حیوان، به نشانه ذبح جنبه حیوانی انسان است، بنابراین انسان باید برای رسیدن به کمال باید با الهام از ایمان و تقوای حضرت ابراهیم (ع)، در قربانی کردن نفس و امیال دنیوی و غیر خدایی تلاش کند و در انجام اعمال خالص به درگاه خداوند کوشا باشد.

 

عید قربان حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل

 

در روایتی آمده است که حضرت ابراهیم به یگانه فرزندش فرمود:«إنّی أری فی الْمنام أنّی أذْبحک» پسر نازنینم! در خواب به من امر شده تو را در راه خدا قربانی کنم «فانظرْ ماذا تری» نظر تو چیست؟!

 

حضرت اسماعیل پاسخ داد:«یا أبت افْعلْ ما تؤْمر ستجدنی إنْ شاء اللّه منْ الصّابرین» ای پدر! هرآنچه بدان مأموری انجام بده، ان شاءالله مرا از بندگان صبور و شکیبا خواهی یافت. (سوره صافات، آیه 102)

 

آنگاه حضرت ابراهیم(ع) با فرزندش به قربانگاه رفتند.در میان راه شیطان چندین بار خواست که ایشان را وسوسه کرده و از راه حق منحرف نماید، اما حضرت ابراهیم (ع) با صلابت فوق بشری، بر نفس سرکش لگام زد و شیطان را توسط سنگ از کنار خود رانده و رمی جمره کرد. پس از رسیدن به منا با ذکر نام خداوند چاقو را بر گلوی فرزندش نهاد، اما هرچه سعی کرد چاقو گلوی حضرت اسماعیل را نبرید.زیرا خواست خداوند مورد اطاعت حضرت ابراهیم قرار گرفته بود و جبرئیل مانع اثر کردن چاقو شده و یک قوچ بهشتی توسط ابراهیم، به جای اسماعیل ذبح شد.

 

شیعیان براساس روایات وآیات قرآن، حضرت اسماعیل(ع) را ذبیح الله می نامند.

 

 

عید قربان، روز اوج بندگی و تجلی ایثار ابراهیمی بر همه مسلمانان جهان مبارک باد.